Duurzaam opvoeden. Het klinkt zo groots. Bijna onoverzichtelijk. Het klinkt ook populair. Duurzaamheid vliegt je overal om je oren. Het is bijna een marketing truc. Zet er duurzaamheid voor en mensen gaan er meer voor betalen. En dan opvoeden. Ook al zo’n groot begrip. Als ouder doe je het elke dag, maar wat je precies doet en vooral ook wat voor gevolg dat heeft op de langere termijn is eigenlijk nauwelijks te zien.
De combi van duurzaamheid en opvoeden is al helemaal lastig. Het gaat toch vaak over duurzaam eten of misschien wel duurzame kleding. Als je het kan betalen tenminste. Want het zit al in het woord duurzaam; duur. Duurzame dingen zijn vaak duur. Of in elk geval duurder, denken veel mensen. Daarmee lijkt duurzaamheid alleen weggelegd voor een bepaalde groep.
Voor mij gaat duurzaam opvoeden over cultuur. Maar dan wordt het dus een duurzame culturele opvoeding om het nog maar eens even ingewikkelder te maken. Of toch niet?
Ik zal vertellen wat ik hiermee bedoel. Laat ik bij het laatste beginnen; cultuur. Cultuur kan je niet zien. Het gaat over wat er gebeurt tussen mensen. Over hoe je met elkaar omgaat, over welke ongeschreven regels en afspraken je met elkaar hebt. Ik zal een voorbeeld geven.
Op de foto zie je mij. In het Kevertje van mijn ouders zit ik tussen alle vakantie spullen. Als je goed kijkt, zie je links boven nog een klein stukje van de bekleding. Klaar voor vertrek. Maar zonder autostoeltje. Zonder stoeltje? Dat kunnen we ons nu niet meer voorstellen. Maar toen wel. Iedereen deed dat zo. Pas later bleek dat autostoeltjes zo hun voordelen hebben. Het was gewoon. Nu denken we daar totaal anders over. In Nederland zal bijna niemand zich kunnen voorstellen dat we zonder autostoeltjes onze kinderen vervoeren. De cultuur is totaal anders geworden. Maar als je naar bijvoorbeeld India kijkt, bestaan die stoeltjes weer niet. Cultuur hangt dus samen met wat er omheen gebeurt. Met de context.
Een ander voorbeeld. Als mijn zoon bijvoorbeeld met zijn handen eet, zeg ik daar iets van. Ik wil dat hij netjes leert eten. Maar toen ik bij mijn buren met Marokkaanse achtergrond at, was netjes eten niet met bestek maar met mijn handen. Ze doen het daar anders dan in hun cultuur die ik ken. Niet beter of slechter maar anders. Zo doen ze dat. Het zou een beetje gek zijn als dat anders was. Juist al die verschillen maken voor mij de wereld zo mooi.
Cultuur is dus de hele dag overal terug te vinden. Het gaat over welk eten je klaarmaakt, of je met je handen, bestek of stokjes eet, hoe je je huis inricht, welke kleding je aantrekt en of hoe en waar je naar toe op vakantie gaat. En de mensen om je heen zullen op dezelfde manier dezelfde soort keuzes maken.
Een duurzame cultuur betekent ook dat het overal terug zien is.
Stel, je hebt het geluk dat je zonnepanelen op je dak kan leggen. Je bent super blij dat dit kan en gelukt is, een mooie stap voor de aarde en voor je portemonnee! Maar dan ga je nog even met de auto om boodschappen te doen. Onderweg kom je langs een grote goedkope winkel. Je hebt wel zin in wat gezellige spulletjes en loopt de winkel in. Een kwartiertje later kom je de winkel weer uit met een tas vol spullen die je eigenlijk niet nodig had, maar die zo lekker goedkoop waren.
De zonnepanelen waren in dit voorbeeld een mooie duurzame stap, maar met de auto en in de winkel veel spulletjes kopen niet. Zou je de winkel voorbij zijn gelopen omdat je niet in zo’n winkel wil kopen en sowieso weinig nieuwe spullen koopt, is dat wel duurzaam. Zo doe je dat. Je kijkt als het ware door een groene bril waardoor je groen denkt. Door groen te denken, ga je ook eerder groen doen. De hele dag ga je zien waar je al groen leeft of juist nog niet en kan je eventueel op zoek naar andere alternatieven. Duurzaam leven zit in heel veel keuzes die je elke dag maakt. En dus gaat het over cultuur.
Duurzaam opvoeden gaat voor mij ook over allemaal kleine keuzes die je dagelijks maakt die bij elkaar een groot verschil maken. Doordat je elke dag keuzes maakt die passen bij duurzaamheid wordt op den duur duurzaamheid normaal. En omdat het voor jou normaal wordt, wordt het ook normaal voor je kinderen en voor de aarde.
Mijn droom gaat over het met elkaar bouwen van een duurzame cultuur. Een cultuur waardoor we op een groene manier gaan denken en daardoor ook doen.
Er is een prachtige gezegde die me hier elke dag aan herinnert van de Haida Indianen; we erven de wereld niet van onze ouders, maar lenen haar van onze kinderen.
Ik wil heel graag de prachtige aarde en alles wat op haar leeft doorgeven aan mijn prachtige kinderen en dat betekent dat ik elke dag op een betekenisvolle en speelse manier wil opvoeden. Zodat duurzaamheid in hun DNA en dat van de wereld komt.
Ja, denk jij misschien, maar Riddersma, dat zeg je nou wel allemaal zo mooi maar dat is in de praktijk nog niet zo makkelijk. Dat klopt, ook voor mij is het een zoektocht. Daarom is het ook zo belangrijk om met andere ouders in gesprek te gaan. Daarnaast hoop ik je op die reis te mogen inspireren en te laten zien dat het soms ingewikkeld is, maar ook heel vaak makkelijk, laagdrempelig en vooral ook heel veel liefde en plezier geeft!